มะเร็งเต้านม รู้เร็ว รักษาได้ โอกาสหายสูง เราจะตรวจคัดกรองอย่างไร จึงจะเหมาะสม
บทความโดย รศ.พญ.เยาวนุช คงด่าน
การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม
ระยะโรคมีผลเป็นอย่างมากต่อการอยู่รอดหรือหายจากมะเร็งเต้านม หากมีการตรวจพบตั้งแต่เนิ่นจะทำให้เราสามารถตรวจพบได้ตั้งแต่ระยะต้น หรือเจอความผิดปกติก่อนที่จะมีการเปลี่ยนเป็นมะเร็งเต้านม การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมประกอบด้วย
1. การตรวจเต้านมด้วยตนเอง
การตรวจเต้านมด้วยตนเอง ควรทำเป็นประจำ ช่วงเวลาที่เหมาะสมคือหลังประจำเดือนมาวันแรกประมาณ 3-10 วัน โดยมีวิธีการตรวจมีขั้นตอนดังนี้
ลักษณะที่ผิดปกติ เช่นคลำได้ก้อนที่เต้านมหรือรักแร้ มีเลือดหรือน้ำออกจากหัวนม หัวนมชี้ผิดทิศทาง แผลที่ผิวหนังหรือหัวนม ผิวหนังบุ๋มหรือมีลักษณะดึงรั้ง เต้านมมีขนาดไม่เท่ากัน เนื้อเต้านมหนากว่าปกติ ผิวของเต้านมลักษณะบวมเหมือนผิวส้มโอ เป็นต้น ให้รีบไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัย
2. การตรวจเต้านมโดยแพทย์
การตรวจเต้านมด้วยแพทย์ มีความจำเป็น ผู้ป่วยมักมีความเข้าใจผิดว่าหากทำแมมโมแกรมและอัลตราซาวน์แล้ว น่าจะเพียงพอแล้วไม่จำเป็นให้แพทย์ต้องตรวจอีก ซึ่งที่ถูกต้องการตรวจเต้านมด้วยแพทย์ยังมีความจำเป็น เพราะการตรวจด้วยแมมโมแกรมและอัลตราซาวน์จะสามารถตรวจพบได้เพียง 85-90% แพทย์จะตรวจเพื่อยืนยันว่าไม่มีความผิดปกติอื่นอีกเช่นกรณีมีเลือดออกจากหัวนม หรือมีแผลที่หัวนม มักจะไม่เห็นความผิดปกติจากการทำแมมโมแกรมและอัลตราซาวน์ เพื่อทำให้การตรวจคัดกรองเต้านม สามารถตรวจพบความผิดปกติของเต้านมได้มากขึ้น
3. การตรวจแมมโมแกรมและอัลตราซาวด์
การตรวจแมมโมแกรมและอัลตราซาวน์เป็นวิธีการตรวจมาตรฐานในการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม ทำให้สามารถตรวจพบได้ตั้งแต่ยังไม่มีอาการแสดง ทำให้เราสามารถตรวจได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น ทำให้เพิ่มโอกาสในการหายขาดได้หลังการรักษา อายุและช่วงเวลาที่เหมาะสม ในการตรวจแมมโมแกรมและอัลตราซาวด์ในต่างประเทศคือ
สำหรับคนไทย ยังไม่มีข้อมูลจากการศึกษาในคนไทยที่ชัดเจนว่าควรตรวจคัดกรองเมื่อไหร่ แต่อย่างไรก็ตามจากการเก็บข้อมูลสถิติของThai Breast Cancer Study Group พบว่าคนไทยมีอายุที่เริ่มเป็นมะเร็งเต้านมที่น้อยกว่า ชาวตะวันตกประมาณ 10 ปี คือคนไทยมักจะเริ่มเป็นที่ อายุเฉลี่ย 40 ปี ขณะที่คนตะวันตกมักจะเริ่มเป็นที่อายุ 50 ปี นอกจากนี้คนไทยยังมีเนื้อเต้านมที่หนาแน่นมากกว่าชาวตะวันตก ซึ่งการทำอัลตราซาวด์มีความสำคัญในการตรวจคัดกรองในกลุ่มที่มีเนื้อเต้านมหนาแน่น ดังนั้น การคัดกรองมะเร็งเต้านมในคนไทย จึงแนะนำให้
ตรวจเต้านมด้วยตนเองอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้งหลังประจำเดือนมาวันแรก 3-10 วัน ตั้งแต่วัยที่เริ่มมีประจำเดือนให้เป็นนิสัย
อายุ 20-40 อาจพบแพทย์เพื่อทำการตรวจเต้านมด้วยการคลำ ทุก 2-3 ปี
ทำแมมโมแกรมและอัลตราซาว์ ทุก 1-2 ปี ตั้งแต่อายุ40-75 ปี โดยหากทำทุก 2 ปี ในปีที่เว้นการทำแมมโมแกรมอาจทำอัลตราซาวน์เพื่อคัดกรองเพียงอย่างเดียวก็ได้